به گزارش روابط عمومی دانشگاه مفید، نشست علمی: «حمایت از اطفال و نوجوانان در برابر مخاطرات فضای مجازی» به همت مرکز مطالعات حقوق بشر در تاریخ 6 آبانماه 1399 به صورت مجازی برگزار شد.

در این نشست علمی جناب آقای دکتر محمد مهدی مقدادی، دانشیار دپارتمان حقوق دانشگاه مفید و جناب آقای دکتر رضا زهروی، استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به ارائه بحث پرداختند.

سخنران اول نشست دکتر مقدادی بحث خود با بیان هدف برگزاری این نشست علمی آغاز کرده و گفتند: هدف از برگزاری این نشست علمی بیان جنبه های مختلف مخاطرات فضای مجازی بر سلامت کودک و نوجوان و بیدار کردن خانواده ها و هشیار کردن آنها نسبت به این مساله است.

دانشیار دپارتمان حقوق دانشگاه مفید به تداخل و تقابل حق های شناخته شده برای کودک و حق والدین بر کودکانشان در ارتباط با فضای مجازی اشاره کرده و بیان داشتند: استفاده از فضای مجازی توسط اطفال و نوجوانان بحث درگیری چند حق مربوط به کودک است؛ از یک سو حق هایی مثل حق کودک به فراگیری و آموزش، حق استفاده از تکنولوژی و ابزار و وسایل ارتباط جمعی و … مطرح است و از سوی  دیگر بحث حق بر سلامت کودک به میان می آید و از طرفی هم باید به حق والدین بر تربیت کودکشان که تعیین تکلیف آن واقعا سخت است، اشاره نمود.

دکتر مقدادی با انتقاد از وضعیت کنونی فضای مجازی در جامعه نسبت به عدم محدودیت دسترسی اطفال به آن، گفتند: در یک سخن می توان گفت که ما یک جهش بی سابقه در خصوص استفاده اطفال و نوجوانان از فضای مجازی داشته ایم.  یعنی کاری که باید در طول شاید ده سال به تدریج و بر اساس آموزش و فرهنگ سازی اتفاق می افتاد در طول یک یا دوسال اتفاق افتاده و این امر مخاطرات را بیشتر کرده است. بحث امروز ما در این نشست نیز بررسی همین مخاطرات است. مخاطراتی که جنبه های مختلف سلامت کودک را تحت تاثیر قرار می دهد؛ سلامت جسمی، روانی،  جنسی و همچنین سلامت روحی و معنوی کودک.

عضو هیات علمی دپارتمان حقوق دانشگاه مفید افزودند: سه مسأله اینجا به نظر می آید. اول اینکه اکثر خانواده ها از مخاطرات فضای مجازی آگاهی لازم را ندارند و نسبت به آن هشیار نیستند  و اگر اطلاعاتی دارند این اطلاعات چندان نیست که باعث نگرانی آنان شود؛ چراکه تصور می­ کنند کودکشان کودک خوبی است و هیچ­گاه دچار آلودگی های این محیط نمی شود. مساله دوم این است که فضای مجازی به عنوان یک هشدار برای محقیقن مطرح است هرچند عده ­ای معتقدند که این یک تکنولوژی جدید است و جزو مسائلی است که اسلام در برابر آن ساکت است. مسئله سوم بحث حریم خصوصی  کودک است. در مورد مسئله اخیر خصوصا کسانی که حقوق کودک خوانده اند معتقدند که کودک حریم خصوصی دارد و خود سرانه هم  نباید به حریم خصوص کودک وارد شد.

استاد حقوق بشر دانشگاه مفید در پایان گفتند: هدف من از طرح این بحث تلاش برای بیدار کردن خانواده ها و حساس کردن  خانواده ها به مسئله مهم فضای مجازی است تا بتوانیم در این راه خدمتی نموده باشیم. من بر این اعتقادم که خانواده ها حق دارند کودک خود را در فضای مجازی کنترل کنند، حق تفتیش و بررسی آن را هم دارند و از این حق برخوردارند که حق حضانت خود را در این خصوص اعمال نمایند. اسلام هم در این  خصوص ساکت نیست و آموزه های مختلفی دارد که  از آن ها این نتیجه حاصل می شود که والدین وظیفه دارند به این امر خطیر ورود پیدا کنند و مراقبت های لازم را در این زمینه داشته باشند.

در ادامه این نشست علمی دکتر رضا زهروی به ارائه بحث پرداختند. ایشان مطالب خود را با تقسیم بندی مخاطرات فضای مجازی آغاز کردند و گفتند: مخاطرات فضای مجازی به کمّی و کیفی تقسیم می شود و خود مخاطرات کیفی تقسیم م ی­شود به حملاتی که به لحاظ اخلاقی و مالی  و جسمانی نسبت به کودک اتفاق می­ افتد و از آن طرف  چیزهایی که به ظاهر حمله نیستند اما اطلاعات  مضر هستند و  ارتباطات مضری هستند که امکان شکل گیری آن هست.

استادیار دانشگاه تهران در ادامه با طرح بحث سنجش مخاطرات فضای مجازی گفتند: برای اینکه ما بتوانیم سنجش درستی داشته باشیم باید فرضیه مخاطراتی فضای مجازی برای طفل و نوجوان را با مخاطرات آن در فضای حقیقی سنجیده و مقایسه کنیم و بررسی نماییم آیا این تزاحم لزوما به نفع فضای مجازی تمام می­شود یا خیر؟ که البته بنده معتقدم لزوما به نفع فضای مجازی نیست.

دکتر زهروی با نقد سخنان دکتر مقدادی نسبت به اعمال حق حضانت والدین برای نقض حریم خصوصی کودک افزودند: در حوزۀ اثباتی من معتقدم که به تفتیش و ورود به حریم خصوصی کودک چندان نمی توان توسل کرد و منع وجود دارد، لکن بر این باورم که کنترل نامحسوس و رندومی می تواند بر حوزه حمایت از مخاطرات فضای مجازی اطفال و نوجوانان ما اثر گذار باشد.

استادیار دانشگاه تهران با ورود به بحث پیشگیری گفتند: عمدتا در حوزه های مرتبط با کودکان دونوع پیشگیری داریم: پیشگیری رشد مدار و پیشگیری وضعی. پیشگیری رشد مدار بر محور آموزش است و بدین صورت است که ما یک مسئله را در طفل درونی می­ کنیم اما در پیشگیری وضعی موقعیت تخلف را از  طفل می­ گیریم و امکان ارتکاب به آن را از وی سلب می­ کنیم. ایشان ادامه دادند: در غرب به پیشگیری وضعی خیلی بها داده شده است اما پیشگیری وضعی خنثی پذیر است.

دکتر زهروی در پایان گفتند: اگر طفل متوجه شود که شما این سیستم بررسی تفتیشی را دارید و به حریم خصوصی او احترام نمی گذارید اثر بدی روی روان او دارد. ایشان با اشاره به داستان یوسف نبی (ع) افزودند: اگر بپرسیم در درون یوسف چه چیزی بود که او را از گناه در برابر زلیخا حفظ کرد؟ آیه قرآن به ما می­گوید: یوسف گفت جایگاه من بالاتر از این حرف هاست که خودم را آلوده کنم. لذا ما باید فرزندانمان را یوسف وار تربیت کنیم. استاد شهید مرتضی مطهری هم گفته اند هنر این نیست که فرد خود را از ارتکاب به گناه ناتوان کند، بلکه باید خود را واکسینه کند که به گناه آلوده نشود و این تقوای حقیقی است. پس به اعتقاد من تفتیش و نقض حریم خصوصی کودک نباید اتفاق بیفتد وکنترل باید به صورت نامحسوس باشد. چرا که  اگر به صورت محسوس کودکانمان را کنترل نماییم این مسئله سبب می شود که پیشگیری رشد مدار خنثی شود که ضرر آن بسیار است.