به گزارش روابط عمومی دانشگاه مفید، به مناسبت آغاز «هفته کتاب و کتابخوانی» گفتگویی با رئیس کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه مفید جناب آقای محمد کاتبی انجام شده است که متن آن بدین شرح است:

جناب آقای کاتبی با سلام و سپاس از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید، به عنوان سوال اول بفرمایید که کتابخانه دانشگاه مفید در چه سالی تاسیس شد و هدف از تاسیس آن چه بود؟
سلام علیکم
کتابخانه دانشگاه مفید در سال ۱۳۶۸ و اندکی پس ازشروع به کار دانشگاه تاسیس شد. تاسیس این واحد در دانشگاه مفید اهداف مختلفی را دنبال می‌کند. اولین هدف، تهیه منابع علمی لازم و فراهم نمودن محیطی استاندارد برای استفاده اعضای هیات علمی، دانشجویان و پژوهشگران دانشگاه است. همچنین در این کتابخانه تلاش شده تا مهمترین آثار علمی قدما و معاصران در حوزه فعالیت دانشگاه مفید تهیه و با متد روز در دسترس اهل دانش قرار گیرد. علاوه بر این، از دیگر علل مهم تاسیس این کتابخانه نگهداری و حفاظت ویژه از مکتوبات فاخر علمی و فرهنگی است.

جا دارد که در همین ابتدای سخن به نمایندگی از دانشگاه مفید از تلاش تمامی بزرگوارنی که از بدو تاسیس کتابخانه تا به امروز با درایت و زحمت این بنیان مبارک را به این جایگاه رسانده‌اند تشکر نمایم.

نگاه موسس فقید دانشگاه مفید حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی (ره) به کتابخانه و مرکز اسناد چگونه بود؟

حضرت آیت الله موسوی اردبیلی (ره) که در تمام عمر مبارکشان با کتاب و تحقیق مانوس بودند، اهتمام ویژه‌ای به راه اندازی و توسعه همه جانبه کتابخانه و مرکز اسناد داشتند. به بیان دیگر ایشان تاسیس کتابخانه و مرکز اسنادی غنی را مقدمه‌ای لازم برای تحقق اهداف دانشگاه مفید می‌دانستند. از این رو فضای گسترده‌ای از ساختمان اصلی دانشگاه را به این امر اختصاص داده بودند و در اوایل راه اندازی، بخش اعظمی از کتب کتابخانه شخصی و مراکز تحت مدیریتشان مانند مکتب امیرالمومنین (ع) را به این واحد اهداء کردند. همچنین توجه ایشان به رفع نیازهای مالی کتابخانه و توصیه به ارتقای منابع و گسترش ارتباط این واحد با دیگر کتابخانه‌ها نشان از تاثیر خاص ایشان در پایایی و تثبیت این بنیان دارد. به خاطر دارم که در اواخر عمر مبارکشان زمانی که تجدید ساختار کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه به اتمام رسید، به رغم بیماری و کهولت سن، شخصا برای افتتاح و تقدیر از دست اندرکاران تشریف آوردند و از اینکه بعد از حدود سی سال زحمت مستمر، کتابخانه به جایگاه کنونی رسیده بود بسیار خرسند بودند.

کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه مفید دارای چه امکاناتی است و تعداد اعضای آن چند نفرند؟

همانگونه که مستحضرید کتابخانه و به ویژه کتابخانه‌های دانشگاهی باید علاوه بر منابع متنی، از نظر سخت‌افزار و نرم افزار، همگام با تغییرات روز پیش روند تا بتوانند جوابگوی نیاز مراجعان و قشر فرهیخته دانشگاهی باشند. از این رو در کتابخانه دانشگاه مفید علاوه بر ۲۵۰ هزار جلد کتاب، نشریه، پایان‌نامه و سند کتابخانه‌ای که به زبانهای فارسی، عربی و انگلیسی و برخی زبانهای دیگر در دسترس است، سالنهای مطالعه، نرم افزارهای جستجوی منابع، اتاق‌های اختصاصی ویژه محققان، سیستم‌های مطالعه منابع دیجیتالی، رده‌بندی منابع بر اساس اسلوب کنگره، بخش حفاظت ویژه و ارائه کتب به صورت قفسه باز و… بحمدالله کتابخانه دانشگاه مفید را در زمره کتابخانه‌های پیشرو قرار داده است. همچنین با توجه به نیاز دانشجویان در ایام امتحانات ساعات ارائه خدمات افزایش می‌یابد تا دانشجویان بتوانند در این محیط به مطالعه بپردازند. این ویژگی‌ها در کنار رشد کمّی و کیفی منابع، سبب شده است که کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه مفید در رده‌بندی‌های رسمی، جایگاه چهارم کشور و رتبه اول کتابخانه‌های دانشگاهی استان قم را از آن خود نماید.
همچنین کتابخانه دانشگاه مفید از بدو تاسیس تا کنون نزدیک به ۱۲ هزار نفر عضو داشته است که در حال حاضر ۵۱۰۰ نفر شامل اعضای هیات علمی، دانشجویان و کارکنان دانشگاه مفید و سایر دانشگاه‌ها و نیز پژوهشگران آزاد، به صورت مستمر از خدمات آن بهره‌مند می‌شوند. علاوه بر این جهت آشنایی افراد غیر عضو با سیستم و منابع غنی این نهاد، هرساله چندین تور کتابخانه گردی به مناسبت‌های مختلف برگزار می‌گردد.

در سخنانتان از بخش «حفاظت ویژه» نام بردید، راجع به این بخش توضیحاتی ارائه بفرمایید.
کتابخانه دانشگاه مفید دارای چند بخش است. بخش اداری، سالن‌های مطالعه، میز امانات، مخزن عمومی و بخش حفاظت ویژه که در این بخش که به مخزن حفاظت ویژه معروف است کتابهای نایاب تک نسخه ای، کتب کمیاب، نسخ خطی، کهنه چاپ ها، کتابهای چاپ سنگی و همچنین کتابهائی که یادداشتهایی از مولف یا شخصیتهای برجسته در آن‌ها درج شده است، نگهداری میشود. این بخش با سیستم‌های حفاظتی خاصی نگهداری می‌شود و به دلیل حساسیتی که در باب این گنجینه معنوی وجود دارد، استفاده از آن فقط با شرایط خاص برای برخی محققان امکان پذیر است. با یاری حق در نظر داریم در آینده‌ای نزدیک با افتتاح موزه کتابخانه و مرکز اسناد برخی از این آثار را در معرض دید عموم قرار دهیم.

آیا کتابخانه دانشگاه مفید با دیگر کتابخانه‌های داخل و خارج کشور ارتباط دارد؟
در رابطه با ارتباط با کتابخانه‌های داخل کشور و خصوصا کتابخانه‌های موجود در استان قم بله؛ این ارتباط به صورت کامل برقرار شده است. کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه مفید در سال ۱۳۹۳ با همفکری و همکاری برخی از کتابخانه‌های مهم استان مجمعی را به نام مجمع کتابخانه‌های تخصصی استان راه اندازی نمودند که امروزه به نام «مکتا» مشهور است. این مجمع توانسته با ارتباط دهی بیش از ۵۰ کتابخانه اهداف عمده‌ای را پیگیری کند که از جمله آن می‌توان اشتراک منابع بجای مالکیت منابع، تبادل منابع، استفاده از تجربیات یکدیگر، هماهنگی وهمفکری در تهیه امکانات و نیازهای کتابخانه و… را نام برد. این مجمع علاوه بر پذیرش اعضای جدید، تفاهم نامه‌هایی با کتابخانه‌های معتبر کشور مانند کتابخانه ملی، آستان قدس، کتابخانه ملک و بسیاری از کتابخانه‌های دانشگاهی (مانند تهران و…) و نیز کتابخانه‌های مراکز مهم پژوهشی و آموزشی منعقد نموده است و همچنین از طریق این مجمع توانسته‌ایم با کتابخانه‌های عتَبه علویه نجف، عتبه حسینیه و عتبه عباسیه کربلا در کشور عراق تفاهم نامه منعقد نماییم.

منابع غنی این کتابخانه که اشاره کردید حدود 250 هزار جلد هستند، از چه طرقی تهیه شده و می شوند؟

کتب مورد نیاز کتابخانه از چند روش تامین می‌شود. اولا بخش عمده‌ای از منابع غنی و نفیس کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه مفید را مرهون نگاه آینده نگر و اعتماد بزرگانی از علما، اندیشمندان، نویسندگان، شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی، اعضای هیات علمی دانشگاه مفید و دیگر کتاب دوستانی هستیم که سرمایه ارزشمند خویش را برای استفاده اهل دانش به این نهاد اهداء نموده‌اند و این سنت حسنه هنوز هم ادامه دارد. لازم به ذکر است که برخی موسسات هم در این سنت حسنه مشارکت داشته اند. همچنین دانشگاه مفید هرساله با شرکت در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، صدها عنوان کتاب جدید مربوط به حوزه فعالیت دانشگاه را نیز تهیه و به منابع موجود اضافه می‌نماید. علاوه بر اینها در طول سال نیز هرگاه عضوی از اعضای کتابخانه کتابی را معرفی نماید و یا کتابی را نیاز داشته باشد که در منابع ما موجود نباشد و البته حاوی استانداردهای مد نظر باشد، حتما تهیه می‌شود.

در معرفی کتابخانه دانشگاه از بخش الکترونیکی آن نام برده شده، اگر توضیحی لازم است بفرمایید:
پیشرفت فناوری مخصوصا در سالهای اخیر بسیاری از روندهای سنتی را تغییر داده و کتابخانه‌ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. بانک‌های اطلاعاتی امروزه در بسیاری از زمینه‌ها به دلیل صرفه جویی در زمان و هزینه و نیز حجم بسیار کم و… سبب شده که کتابخانه‌های مدرن به سمت تاسیس کتابخانه الکترونیکی بروند و بخشی از نیاز اعضای خود را از این طریق تامین نمایند. کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه مفید نیز در این زمینه فعال بوده و بخش الکترونیکی آن تا به امروز حاوی ۱۰۰ هزار عنوان کتاب است که با توجه به تلاش‌های صورت گرفته ۲۰ هزار عنوان در دسترس قرار گرفته است. سعی‌مان بر آن است که در آینده‌ای نزدیک تمامی این منابع در دسترس اعضای محترم قرار گیرد. همچنین در محل کتابخانه سیستم‌هایی برای استفاده از این کتابخانه الکترونیکی در اختیار عزیزان قرار داده ایم تا امکان استفاده در محیط کتابخانه را داشته باشند.

به عنوان سوال آخر، سیاست دانشگاه مفید در مورد کتابخانه و مرکز اسناد برای سنوات آتی چیست؟

همانگونه که در پاسخ به سوالات بالا گفته شد، کتابخانه دانشگاه مفید از کتابخانه‌های پیشرو در کشور است. این ویژگی سبب شده تا سیاست اداره این واحد به گونه‌ای تنظیم شود که همگام با تغییرات روز پیش رود و در عرصه منابع چاپی و الکترونیکی و نیز چابکی خدمات پاسخگوی نیاز مراجعان محترم باشد.