گزارش اجمالی نشست علمی: «چند اسلوب نحوی و مقایسه برگردان آن‌ها در چند ترجمه معروف قرآن»

به گزارش روابط عمومی دانشگاه مفید، نشست علمی: «چند اسلوب نحوی و مقایسه برگردان آن‌ها در چند ترجمه معروف قرآن» با حضور اساتید، پژوهشگران و علاقه‌مندان به مطالعات قرآنی، روز یکشنبه ۱۱ آبانماه ۱۴۰۴ به همت مرکز مطالعات قرآن و با همکاری معاونت پژوهش در دانشگاه مفید برگزار شد. سخنران این برنامه دکتر علی زاهدپور بودند و دکتر حامد شیواپور نیز دبیری علمی این جلسه را بر عهده داشتند.

دکتر علی زاهدپور، با تشریح روش‌های مختلف ترجمه قرآن، به بیان چهار شیوه اصلی در ترجمه پرداختند.

ایشان شیوه اول را ترجمه تحت‌اللفظی معرفی کردند و گفتند: این روشی است که بیشترین وفاداری را به متن اصلی دارد و به عنوان نمونه می‌توان ترجمه مرحوم معزی و مرحوم شعرانی را نام برد.
شیوه دوم، ترجمه وفادار است که در آن اگر ساختاری در زبان مبدأ وجود داشته باشد که در زبان مقصد معادل ندارد، سعی می‌شود آن ساختار حفظ شود. دکتر زاهدپور در توضیح این روش مثال‌های متعددی از آیات قرآن ارائه دادند.
ترجمه ارتباطی یا پیامی، سومین روشی بود که مورد بررسی قرار گرفت. در این روش، هدف مترجم برقراری ارتباط مؤثر مخاطب با متن اصلی است و به گفته ایشان، بسیاری از مترجمان بزرگ مانند محمد قاضی و نجف دریا بندری از این شیوه استفاده کرده‌اند.
شیوه چهارم، ترجمه آزاد است که بیشترین فاصله را با متن مبدأ دارد و در آن مترجم ممکن است بنا به ضرورت، مطالبی را اضافه یا حذف کند.
دکتر زاهدپور در ادامه به چالش‌های مهم در ترجمه قرآن اشاره کرده و گفتند: «مشکل اصلی در بسیاری از ترجمه‌های قرآن، تلفیق بدون ضابطه این روش‌هاست. این ناهمگونی باعث کاهش کیفیت ترجمه می‌شود.»
ایشان در بخش دیگری از سخنان خود به بررسی نمونه‌هایی از آیات قرآن پرداخت و تفاوت‌های رویکردهای مختلف ترجمه را در مواجهه با اسلوب‌های نحوی خاص قرآن کریم نشان دادند. از جمله موارد بررسی شده، ترجمه آیات مربوط به داستان حضرت موسی و خضر (ع) بود که به طور مشخص تفاوت‌های روش‌های ترجمه در انتقال مفاهیم را نمایان می‌ساخت.
یکی از مباحث مهم مطرح شده در این نشست، مسئله استثنای منقطع در آیات قرآن بود که نیازمند دقت فراوان مترجمان است. همچنین چالش‌های مربوط به ضمایر و جمع و مفرد بودن افعال در زبان عربی و راهکارهای انتقال صحیح آن به زبان فارسی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
بخش پایانی این نشست به پرسش و پاسخ اختصاص داشت.