گزارش اجمالی نشست علمی: «تخصیص القرآن بخبر الواحد: عرض مقارن بین المدارس الاصولیه الاسلامیه»

به گزارش روابط عمومی دانشگاه مفید، نشست علمی: «تخصیص القرآن بخبر الواحد: عرض مقارن بین المدارس الاصولیه الاسلامیه» روز یکشنبه ۱۲ خرداد ۱۴۰۴ توسط مرکز مطالعات قرآن با همکاری معاونت پژوهش دانشگاه مفید برگزار شد.

سخنران این نشست علمی، دکتر حیدر حبّ الله و دبیر علمی نشست دکتر حامد شیواپور بودند و این سخنرانی به زبان عربی ایراد شد.
دکتر حبّ الله، موضوع تخصیص قرآن به خبر واحد را همواره از مباحث جنجالی و بحث‌برانگیز در مطالعات فقهی اسلامی دانستند و گفتند: در این زمینه، اختلافاتی عمیق میان مذاهب مختلف اسلامی، به ویژه میان اهل سنت و شیعه، وجود دارد. اهل سنت به طور کلی با امکان تخصیص قرآن به خبر واحد موافقند، اما در میان اهل سنت نیز گروه‌هایی مانند فقهای حنفی نسبت به این موضوع سخت‌گیرانه‌تر برخورد کرده‌اند. یک اختلاف مهم و تعیین‌کننده در این بحث آن است که برخی از فقیهان حنفی چنین تخصیصی را نوعی نسخ به شمار آورده‌اند و چون نسخ قرآن با سنت مورد پذیرش نیست، تخصیص قرآن با خبر وحد نیز از نگاه آنان مورد پذیرش نبوده است.
از سوی دیگر، در میان فقهای شیعه، به ویژه پیش از علامه حلی، مواضع متحفظانه و گاهی مخالفت با تخصیص قرآن به وسیله خبر واحد به چشم می‌خورد. علامه حلی و برخی از متأخران شیعه بعضاً این دیدگاه را تعدیل کرده و به امکان چنین تخصیصی اعتقاد دارند و به‌ویژه از زمان شیخ انصاری به بعد این دیدگاه در اصول شیعه شهرت دارد که چنین تخصیصی رواست. با این حال، داوری درباره این بحث منوط به برخی از مبانی از قبیل حجیت خبر واحد، دلالت عام قرآن، رابطه تخصیص با نسخ و نیز نقش قیاس و ظن در تبیین متون دینی است.

در ادامه برنامه دکتر حب الله به پرسش‌های مخاطبان پاسخ دادند.